Khái niệm thành phố thông minh (Smart city) đang dần trở nên quen thuộc với cư dân. Để phát triển bền vững trong tương lai, những lợi ích của thành phố thông minh cần gắn với lợi ích môi trường.

Theo Liên hợp quốc, 55% dân số thế giới sống ở các thành phố vào năm 2018 và con số này dự kiến ​​sẽ tăng lên 60% vào năm 2030. Sự tập trung đông đúc của cư dân tại các thành phố gây ra mức độ ô nhiễm và lượng khí thải CO2 khá lớn, nhưng cũng tạo cơ hội để ban hành những thay đổi có tác động sâu rộng.

Các thành phố có thể đưa ra sáng kiến ​​xanh để hạn chế việc tàn phá môi trường. Chẳng hạn như, làm cho đường phố trở nên thân thiện hơn với người đi bộ và xe đạp; duy trì và cải tạo công viên và các không gian xanh khác; mở rộng các chương trình tái chế và ủ phân hữu cơ;...

Cư dân tại các thành phố hoàn toàn có thể hỗ trợ những nỗ lực này, hướng đến cuộc sống bền vững và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.

Tại sao phải xây dựng những thành phố xanh?

Các thành phố ngày nay tiêu thụ ước tính 78% năng lượng của thế giới nhưng tạo ra hơn 60% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Tính bền vững phải được giải quyết để các thành phố thông minh đạt được các mục tiêu lâu dài và thực sự cải thiện cuộc sống đô thị. Ưu tiên những kế hoạch phát triển thân thiện với môi trường là bước đầu tiên để thực hiện điều này.

Những điều tạo nên thành phố thông minh “xanh”

1. Công viên phong phú

Công viên được xem là “lá phổi của thành phố”. Rất nhiều thành phố từ lâu đã bắt đầu xây dựng công viên, từ công viên Giardino della Guastella 500 năm tuổi ở Milan đến công viên 160 năm tuổi Stadtpark ở Vienna.

Công viên là khu vực nuôi dưỡng nhiều loài động, thực vật. Thực vật hấp thụ CO2, giúp làm sạch không khí đô thị và trung hòa khí thải. Sử dụng cây xanh để cách nhiệt cho các tòa nhà sẽ giảm thiểu ô nhiễm và giữ cho các thành phố mát mẻ hơn.

Nhiều loài động vật cũng đã thích nghi với môi trường sống ở thành phố. Điều này có xu hướng phụ thuộc nhiều vào một số yếu tố , chẳng hạn như nhiệt độ và sự cạnh tranh của chuỗi thức ăn.

Thành phố thông minh phải bao gồm nơi sinh sống cho thực vật và động vật để bảo vệ hệ sinh thái xung quanh thành phố.

Công viên vừa là nơi để người dân thành phố vui chơi, luyện tập, thư giãn, sợi dây kết nối con người với thiên nhiên, vừa là nơi giải nhiệt cho hiệu ứng đảo nhiệt tạo ra bởi những con đường.

Để làm tăng trải nghiệm người dùng, các công viên hiện nay đều được phủ sóng internet rộng rãi. Trên thế giới, nhiều quốc gia cũng đang hướng tới xây dựng các công viên ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm tự động hóa hoạt động điều hành, quản lý công viên; lắp đặt các cột đèn thông minh, tiết kiệm năng lượng,...

2. Giao thông công cộng hiệu quả

Cho dù áp dụng công nghệ cao hay khiêm tốn, các giải pháp giao thông công cộng đều giúp người dân đi lại nhanh chóng và dễ dàng thay vì sử dụng quá nhiều phương tiện cá nhân là yếu tố quan trọng cho một thành phố xanh.

Các hệ thống vận chuyển bền vững nhất khi sử dụng công nghệ sạch và giảm lượng khí thải CO2 như xe đạp, xe điện,...

Nhiều thành phố hiện nay đã có hệ thống tàu điện ngầm hiện đại, di chuyển nhanh chóng, trong khi những thành phố khác cung cấp làn đường dành riêng cho xe buýt thông minh.

Công nghệ xe bus thông minh cho phép cư dân di chuyển nhanh chóng, thuận tiện hơn xe bus truyền thống nhờ các tiện ích như ứng dụng kiểm tra lộ trình, số lượng hành khách, điểm dừng kế tiếp,...

Nhờ đó, hành khách có thể lên kế hoạch cho chuyến đi, giảm bớt thời gian chờ đợi và tình trạng lỡ chuyến, tắc đường. Đồng thời, môi trường cũng được hưởng lợi nhờ hạn chế phương tiện cá nhân, giảm lượng khí thải CO2, khói bụi độc hại.

Hệ thống giao thông công cộng được coi hoạt động hiệu quả khi đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân với dịch vụ đáng tin cậy và các tuyến đường thuận tiện.

Nhà chờ xe bus thông minh cũng là một trong những tiến bộ lớn trong giao thông công cộng - Ảnh: Internet

3. Không gian công cộng chất lượng

Giữa những tòa nhà chọc trời và những con đường tấp nập, một thành phố xanh nên có những khu vực được xây dựng (hoặc cải tạo) riêng để cư dân có thể tập trung, dạo bộ an toàn, thoải mái.

Con đường cao tốc, đường tàu cũ tại New York được chuyển đổi thành đường đi bộ trên không hay khu mua sắm chỉ dành cho người đi bộ nổi tiếng ở Copenhagen là ví dụ điển hình cho việc cải tạo những không gian có sẵn thành không gian xanh.

4. Làn đường dành cho xe đạp

Về mặt lý thuyết, các thành phố thông minh là nơi lý tưởng để người dân có thể di chuyển bằng xe đạp. Tuy nhiên, giao thông đông đúc gây ra tắc đường, khói bụi có thể khiến việc đi xe đạp trở nên khó chịu, thậm chí nguy hiểm nếu không có làn đường dành riêng.

Để thân thiện hơn với xe đạp, các thành phố nên tạo ra làn đường dành riêng cho phương tiện này, cung cấp bãi đậu xe an toàn, trạm sạc cho xe đạp điện tử, tổ chức chương trình đạp xe và cho phép người đi xe đạp mang phương tiện của họ lên xe buýt và xe lửa để có những chuyến đi dài hơn.

Nhiều thành phố hiện nay đã và đang thực hiện nhiều biện pháp khuyến khích, đồng thời lắp đặt đèn giao thông thông minh, phát tín hiệu ưu tiên cho người đi bộ và xe đạp để đảm bảo an toàn trong quá trình di chuyển.

Đèn giao thông phát tín hiệu ưu tiên cho người đi bộ và xe đạp - Ảnh: Internet

5. Công trình cao cấp xanh

Sự phát triển của bộ mặt các thành phố nằm ở những tòa nhà thông minh. Hướng tới xây dựng thành phố xanh, rất nhiều công trình kiến ​​trúc thân thiện với môi trường đã ra đời.

Nổi bật, có thể kể đến tòa nhà Liên bang San Francisco hoặc mái nhà xanh trên tòa thị chính Chicago - biểu tượng rất rõ ràng về ý định xây dựng thành phố xanh và thu hút sự chú ý đến các công nghệ mới nhất.

Những tòa nhà thông minh hiện nay cũng được ứng dụng rất nhiều công nghệ hiện đại nhằm mang lại sự thoải mái cho con người, đồng thời vẫn bảo vệ môi trường nhờ tiết kiệm nguồn năng lượng, nước, giảm lượng khí thải và nâng cao hiệu quả sử dụng không gian.

Mái nhà xanh trên tòa thị chính Chicago - Ảnh: Internet

6. Các chương trình tái chế và tổng hợp

Tái chế là một trong những hành động bảo vệ môi trường thiết thực đã diễn ra từ lâu tại các quốc gia. Tuy nhiên, sẽ tối ưu hơn nếu như có những tổ chức cung cấp các thùng phân loại rác được đặt thuận tiện, thu gom đáng tin cậy cùng những hoạt động công ích thường xuyên.

Thành phố xanh đang tìm ra những sáng kiến tích cực hơn trong việc thu gom sản phẩm tái chế bằng cách thêm đồ điện tử, rác thải thực phẩm vào danh sách các mặt hàng được tái chế và làm phân trộn, đồng thời thiết lập các chương trình quy mô lớn hơn để tái chế nước cho công viên và tưới tiêu nông nghiệp.

7. Xu hướng sử dụng hỗn hợp và phát triển thêm vào

Quy hoạch tốt là chìa khóa cho một thành phố xanh. Thay vì xây dựng những công trình mới tốn kém chi phí, nguồn lực, thời gian và diện tích, thành phố Hamburg, Đức đã biến một bến cảng lạc hậu thành khu phức hợp có thể đi bộ với không gian văn phòng, bán lẻ, giải trí và khu dân cư.

Tương tự, một công ty có tên là Centennial Yards tại Atlanta đã và đang tiến hành đưa không gian văn phòng, bán lẻ và dân cư đến khu vực trung tâm thành phố,  tích hợp với nhà thi đấu và sân vận động đa năng đã có sẵn từ trước đó.

8. Sử dụng năng lượng một cách thông minh

Tận dụng năng lượng tái tạo là cách một thành phố có thể sử dụng để giúp xây dựng thị trường cho các sản phẩm xanh, giảm tác động không tốt đến môi trường. Một số ví dụ về việc này có thể kể đến chương trình thùng rác tinh vi của Na Uy cho phép đốt rác thải và chuyển hóa thành năng lượng để sưởi ấm thành phố.

Con đường Bird Street tại Anh Quốc được lắp đặt một lối đi bộ khoảng 10m2 bằng gạch do công ty Pavegen phát triển. Điểm đặc biệt là những viên gạch này được thiết kế đặc biệt để có thể chuyển đổi động năng từ bước chân của người đi đường thành điện năng.

Mỗi viên gạch có thể tạo ra 5W điện từ các bước chân. Lượng điện này được sử dụng để thắp sáng đèn đường, loa phát thanh, máy phát bluetooth. Ngoài ra, những chiếc ghế có tên ClearAir trên con đường này có khả năng lọc khí độc hại như nitrogen dioxide và các hạt bụi, từ đó mang lại bầu không khí trong sạch cho người đi đường. Đến nay Bird Street được coi là con đường thông minh đầu tiên trên thế giới.

Con đường thông minh Bird Street tại Anh Quốc - Ảnh: Internet

Hơn 100 thành phố và quận của Hoa Kỳ đã hợp tác với chương trình chứng nhận LEED (Lãnh đạo về Năng lượng và Thiết kế Môi trường - Leadership in Energy and Environmental Design) để đưa ra các kế hoạch hành động nhằm giảm lượng khí thải carbon và tạo ra các hệ thống xử lý chất thải, giao thông, năng lượng và nước bền vững.

Sự phát triển mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp 4.0 có thể khiến rất nhiều thành phố thay đổi. Để tồn tại bền vững, các thành phố thông minh hiện nay vẫn đang không ngừng nỗ lực cải thiện chất lượng môi trường, đồng thời tìm kiếm những giải pháp bảo vệ thiên nhiên hiệu quả.