Hai khái niệm AI tạo sinh hay ChatGPT được nhắc đến phổ biến trong thời gian gần đây. Vậy những khái niệm này có mối liên hệ với nhau như thế nào? Hãy cùng Elcom tìm hiểu trong bài viết.

Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence) đã và đang định hình lại cách thức hoạt động của các ngành công nghiệp hiện đại, cho phép nâng cao tinh thần sáng tạo, năng suất và hiệu quả công việc.

Hai khái niệm đáng chú ý nhất hiện nay là trí tuệ nhân tạo tạo sinh và ChatGPT. Để đơn giản hóa mối quan hệ, hãy coi AI tạo sinh là một lĩnh vực nghiên cứu và đổi mới rộng lớn, trong đó ChatGPT là sản phẩm nổi bật thuộc lĩnh vực này. AI tạo sinh bao gồm nhiều kỹ thuật và khái niệm nền tảng, trong khi ChatGPT áp dụng những nguyên tắc này vào thực tế.

Khái niệm AI tạo sinh và ChatGPT

AI tạo sinh là gì?

Trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI) mô tả các thuật toán được sử dụng để tạo nội dung mới, bao gồm âm thanh, mã, hình ảnh, văn bản, mô hình 3D và video. Những đột phá gần đây trong lĩnh vực này có khả năng thay đổi mạnh mẽ cách con người tiếp cận việc sáng tạo nội dung.

Học máy, một nhánh của trí tuệ nhân tạo, bắt đầu bằng kỹ thuật thống kê cổ điển, được phát triển từ thế kỷ 18 đến thế kỷ 20 cho với tập dữ liệu nhỏ. Trong những năm 1930 - 1940, những người tiên phong ở lĩnh vực điện toán, trong đó có nhà toán học lý thuyết Alan Turing, đã bắt đầu nghiên cứu các kỹ thuật cơ bản cho học máy.

Những kỹ thuật này chỉ giới hạn ở phòng thí nghiệm cho đến cuối những năm 1970, khi các nhà khoa học lần đầu tiên phát triển được những chiếc máy tính đủ mạnh để gắn chúng vào.

Cho đến gần đây, học máy phần lớn chỉ giới hạn ở mô hình dự đoán, được sử dụng để quan sát và phân loại mẫu. AI tạo sinh là một bước đột phá. Thay vì chỉ nhận biết và phân loại mẫu thông thường, học máy giờ đây có thể tạo ra hình ảnh hoặc văn bản mô tả theo yêu cầu của người dùng.

ChatGPT là gì?

ChatGPT là một chatbot thông minh có thể tạo ra câu trả lời cho hầu hết mọi câu hỏi, yêu cầu từ người dùng. Được phát triển bởi OpenAI và chính thức phát hành để thử nghiệm bởi công chúng vào tháng 11 năm 2022, nó đã được coi là chatbot AI tốt nhất từ ​​​​trước đến nay.

Đây cũng là công cụ AI tạo sinh phổ biến với hơn 1 triệu người đã đăng ký sử dụng chỉ trong 5 ngày. Rất nhiều người đã chia sẻ sự hứng thú về việc chatbot tự viết code, bài tiểu luận, sáng tác thơ và thậm chí cả những câu chuyện cười.

Bên cạnh số lượng đông đảo người dùng ủng hộ công nghệ này, không ít người lo ngại về những rủi ro của nó. Tuy nhiên, không thể phủ nhận những lợi ích mà AI tạo sinh, học máy (machine learning) nói riêng và AI nói chung mang đến cho cuộc sống.

Kể từ khi được triển khai rộng rãi, học máy đã chứng tỏ tác động trong một số ngành, bao gồm cả việc phân tích hình ảnh y tế và dự báo thời tiết có độ phân giải cao. Rõ ràng, các công cụ AI tạo sinh như ChatGPT và DALL.E (một công cụ AI tạo sinh khác do OpenAI tạo ra) có khả năng thay đổi cách thực hiện một loạt công việc.

ChatGPT là chatbot thông minh với khả năng phản hồi giống con người - Ảnh: Internet

AI tạo sinh và ChatGPT có mối liên hệ như thế nào?

Trọng tâm của AI tạo sinh là học sâu (deep learning), một tập hợp con của học máy (machine learning) sử dụng mạng lưới thần kinh nhiều lớp để nắm bắt, phân tích những mẫu phức tạp trong lượng dữ liệu khổng lồ. Mạng lưới thần kinh này có thể tạo ra các cấu trúc dữ liệu phức tạp, khiến chúng trở thành nền tảng cho AI tạo sinh.

Tạo văn bản, một ứng dụng nổi bật của AI tạo sinh, phụ thuộc rất nhiều vào nguyên tắc học sâu này. Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM - Large language model), được thiết kế để tạo văn bản, sử dụng mạng lưới thần kinh sâu nhằm phân tích và tương tác giống con người dựa trên mẫu mà chúng đã học được từ dữ liệu đào tạo mở rộng.

ChatGPT, một ví dụ về LLM, được xây dựng trên nền tảng học sâu này. Bằng cách tận dụng sức mạnh của mạng lưới thần kinh sâu và nguyên tắc xử lý ngôn ngữ tự nhiên, ChatGPT có thể diễn giải yêu cầu của người dùng một cách chính xác, từ đó tạo ra các phản hồi mạch lạc và phù hợp.

Phát triển và đào tạo

Việc phát triển mô hình AI tạo sinh, bao gồm ChatGPT, là quá trình phức tạp bắt đầu bằng việc thiết kế kiến ​​trúc mạng thần kinh phù hợp với từng nhiệm vụ cụ thể. Sau đó, những kiến ​​trúc này được triển khai bằng cách sử dụng các khung máy học như TensorFlow, Keras và PyTorch (Python và Torch).

Quá trình đào tạo những mô hình này rất quan trọng. Chúng học bằng cách tiếp xúc với tập dữ liệu khổng lồ, điều chỉnh tham số nội bộ để tinh chỉnh kết quả đầu ra cho phù hợp với dữ liệu thực tế. Sự phong phú và đa dạng của những bộ dữ liệu này đóng vai trò then chốt trong khả năng tạo nội dung của mô hình.

Cơ chế và kiến ​​trúc

Cả AI tạo sinh và ChatGPT đều có nguồn gốc vững chắc từ deep learning, cho phép chúng diễn giải và tạo ra các cấu trúc dữ liệu phức tạp.

Ngoài ra, AI tạo sinh thường dựa vào các kiến ​​trúc như mạng đối nghịch tạo sinh (GAN). GAN sử dụng hệ thống mạng thần kinh kép độc đáo: Trình tạo tạo ra nội dung mới và trình phân biệt đánh giá nội dung này dựa trên dữ liệu thực để hướng dẫn, cải tiến trình tạo.

Chuyển sang ChatGPT, nền tảng của nó nằm ở kiến ​​trúc tạo sinh biến áp được đào tạo trước (Generative Pre-trained Transformer - GPT). Các mô hình như GPT-2 và GPT-3, chủ yếu được đào tạo dựa trên tập dữ liệu văn bản rộng lớn, là hình ảnh thu nhỏ của cách tiếp cận này. Tuy nhiên, những tiến bộ của GPT-4 đã mở rộng khả năng diễn giải hình ảnh của nó.

Trọng tâm của ChatGPT là sử dụng cơ chế chú ý để cân nhắc tầm quan trọng của các từ ngữ khác nhau trong câu. Điều này cho phép ChatGPT duy trì ngữ cảnh, cấu trúc câu một cách hiệu quả. Thậm chí, nó có thể tham khảo lại phần trước của cuộc trò chuyện để tạo ra phản hồi phù hợp với ngữ cảnh.

Mặc dù cả AI tạo sinh và ChatGPT đều sử dụng mạng thần kinh, nhưng lĩnh vực triển khai của chúng lại khác nhau. Generative AI trải rộng trên nhiều mô hình và kiến ​​trúc, mỗi mô hình được điều chỉnh cho phù hợp theo từng ứng dụng và khả năng riêng biệt, từ sáng tạo hình ảnh đến âm thanh. Ngược lại, ChatGPT có thế mạnh về văn bản.

Công cụ và sản phẩm

AI tạo sinh đã tạo ra nhiều công cụ, mỗi công cụ được điều chỉnh cho phù hợp với các ứng dụng cụ thể như Midjourney, Stable Diffusion, DALL-E,... Là một trong những công cụ GenAI dựa trên văn bản, Chat GPT có bộ công cụ liên quan riêng: API OpenAI, GitHub Copilot.

Cả hai dạng công cụ AI tạo sinh và ChatGPT đều khai thác sức mạnh của deep learning, những ứng dụng của chúng bao gồm từ tạo nội dung trực quan đến hỗ trợ dựa trên văn bản, thể hiện tính linh hoạt của AI trong bối cảnh kỹ thuật số ngày nay.

Khả năng thích ứng và chuyên môn hóa

AI tạo sinh nổi bật về khả năng thích ứng và phục vụ cho nhiều trường hợp sử dụng khác nhau. Nó có thể giúp tạo ra hình ảnh, âm thanh và video cũng như tạo ra văn bản, mô hình 3D.

Ngoài ra, AI tạo sinh đóng vai trò then chốt trong việc tăng cường dữ liệu. Bằng cách tạo ra các bộ dữ liệu mới phản ánh đặc điểm của dữ liệu đào tạo ban đầu, nó hỗ trợ tinh chỉnh và nâng cao hiệu suất của những mô hình học máy khác, đảm bảo chúng đưa ra dự đoán và phân loại chính xác hơn.

ChatGPT là sản phẩm của AI tạo sinh tập trung vào các tác vụ ngôn ngữ. Quá trình thiết kế và đào tạo của nó được tối ưu hóa để hiểu, sau đó tạo ra văn bản giống con người. Điều này cho phép nó tóm tắt nghiên cứu, soạn thảo email hoặc hỗ trợ tạo nhiều nội dung khác.

Ý nghĩa đạo đức và xã hội

AI tạo sinh đã định hình lại nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, cùng với những tiến bộ này là mối lo ngại về đạo đức và xã hội cần được chú ý. Từ bối cảnh rộng hơn của AI tạo sinh đến lĩnh vực cụ thể của công cụ như ChatGPT, những mối quan tâm này rất đa dạng.

• Thông tin không chính xác: Hệ thống AI chỉ đáng tin cậy như dữ liệu đào tạo của chúng. Nếu được đào tạo bởi dữ liệu sai lệch hoặc gây hiểu lầm, chúng có nguy cơ tạo ra những thông tin không chính xác, điều này đặc biệt liên quan đến những công cụ tạo văn bản, được sử dụng để chia sẻ phổ biến thông tin.

• Thiên kiến, định kiến: Nếu công cụ AI tạo sinh được huấn luyện bởi tập dữ liệu sai lệch, chúng có thể duy trì và khuếch đại những sai lệch này trong kết quả đầu ra.

• Quyền riêng tư: Các tập dữ liệu khổng lồ hỗ trợ AI tạo sinh có thể chứa thông tin nhạy cảm. Nguy cơ những công cụ này vô tình làm rò rỉ dữ liệu cá nhân hoặc xâm phạm quyền riêng tư là hoàn toàn tồn tại.

• Khả năng lạm dụng: Công cụ AI tạo sinh, đặc biệt là trình tạo văn bản, dễ bị khai thác để tạo ra nội dung độc hại, từ lời nói căm thù đến thông tin sai lệch. Sự gia tăng của công nghệ deepfake và tin tức giả mạo nhấn mạnh mối lo ngại này.

• Vi phạm bản quyền: AI tạo sinh có thể vô tình tạo ra nội dung liên quan đến những tác phẩm có bản quyền. Điều này đặt ra thách thức về quyền sở hữu trí tuệ và bồi thường cho tác giả ban đầu.

Deepfake tạo ra mối lo ngại về việc dùng công cụ AI để giả mạo danh tính - Ảnh: Internet

Ứng dụng thực tế

Các ứng dụng AI hiện đại thường là sự kết hợp của nhiều công nghệ khác nhau nhằm đạt được kết quả cụ thể nào đó. Bằng cách tận dụng điểm mạnh của nhiều công cụ AI, chúng ta có thể tạo ra những giải pháp toàn diện và hiệu quả hơn:

• Tạo hình ảnh trực quan: ChatGPT tạo ra ý tưởng và diễn giải ý tưởng đó bằng văn bản. Sau đó, DALL-E tạo hình ảnh dựa trên bản mô tả từ ChatGPT.

• Công cụ giáo dục: Tiềm năng của AI trong giáo dục là rất lớn. Gia sư AI có thể sử dụng công cụ như Deep Dream để tạo nội dung đồ họa, đồng thời sử dụng ChatGPT để hướng dẫn học sinh thông qua tài liệu dưới dạng văn bản. Sự kết hợp này mang lại trải nghiệm học tập đa phương tiện, thú vị và dễ tiếp thu kiến thức hơn.

• Tạo và tối ưu hóa nội dung: Đối với người tạo nội dung, ChatGPT sẽ hỗ trợ soạn thảo bài viết, email, tiêu đề, khẩu hiệu,... Khi bản nháp đã sẵn sàng, các công cụ như Grammarly thực hiện tinh chỉnh ngữ pháp và văn phong, trong khi công cụ SEO như Moz đề xuất các cách tối ưu hóa. ChatGPT sau đó tích hợp những đề xuất này, tạo ra nội dung vừa hấp dẫn vừa thân thiện với SEO.

• Nghiên cứu thị trường: Trong lĩnh vực phân tích thị trường, một số công cụ như Semrush cung cấp thông tin chi tiết và báo cáo. Đối với những bên liên quan không thông thạo thuật ngữ kỹ thuật, ChatGPT sẽ chuyển thông tin chuyên ngành thành bản tóm tắt hoặc bản trình bày dễ hiểu hơn.

AI tạo sinh nói chung và ChatGPT nói riêng đã và đang thay đổi cách con người học tập, làm việc, giải trí và còn hơn như vậy. Dù còn nhiều thách thức và rủi ro cần giải quyết, tuy nhiên, đây vẫn là những công cụ hữu ích với tiềm năng mang lại giá trị lớn cho doanh nghiệp cũng như các quốc gia.

Nguồn tham khảo:

https://upwork.com/resources/generative-ai-vs-chatgpt#how-it-interrelates